D vitamini, kalsiyum ve fosfor dengesini sağlamanın ötesinde vücutta sayısız etkiye sahiptir. Hücre farklılaşması ve büyümesi ile ilgili pek çok genin işleyişini düzenleme görevi de vardır. Güneş ışığına maruz kalındığında vücut tarafından doğal olarak üretilen D vitamini, yağda eriyen vitaminlerdir ve aynı zamanda sekonder steroid bir hormondur.
D vitamini insan sağlığı için önemli bir vitamindir ve eksikliğinde ciddi sağlık problemlerine yol açabilir. Bu nedenle kolaylıkla önüne geçilebilecek bir sorun olan D vitamini eksikliğinin tanınması ve saptanması çok önemlidir
D VİTAMİNİ KAYNAKLARI NELERDİR?
D vitaminin ana kaynağı güneş ışığıdır. Daha sonrasında beslenme ve takviyeler gelir. D vitamini en fazla balık, karaciğer ve yumurtada bulunur. Güneşten alınabilecek D vitamini üretiminin miktarı bulunulan ülkenin enlem ve boylamına göre değişir. Ülkemizde Mart-Kasım ayları arası uygun zamanlardır. Saat 10:00 ila 15:00 arası güneşlenmeye çıkılması uygundur.
Besinlerle alınan vitamin D vücudun duyduğu ihtiyacın çok çok altındadır. Somon, uskumru, sardalya, vb. yağlı balık türlerinde, yumurta sarısı, süt, brokoli, yeşil soğan, su teresi vb. yiyeceklerde zengin olarak bulunur. Ancak bunlar vücudun günlük ihtiyacını karşılamaya yetmediği için ultraviyole ışınlar yani güneş, vücudun vitamin D ihtiyacının karşılanması için en önemli doğal kaynaktır.
D VİTAMİNİ YETERSİZLİĞİ VE YETERSİZLİĞE NEDEN OLAN FAKTÖRLER
D vitamini eksikliği her yaş grubundan dünyada her insanda görülebilen bir halk sağlığı problemidir. D vitamini eksikliği ile birlikte; kalsiyum, fosfor ve kemik yapısında bozulmalar meydana gelir.
- Yeterli güneş ışığına maruz kalamama: cilt tipi, yaşanılan enlem, güneşe maruz kalınan saat ve giyinme alışkanlıklarından dolayı yetersiz D vitamini alımı,
- Yetersiz besinsel alım: Yağlı balık, balık yağı veya D vitamini ile doyurulmuş ürünlerin az kullanımı,
- Obezite: Az fiziksel aktivitesi olan, kişilerde D vitamininin yağ dokusunda depolanması,
- Aşırı emzirme: Anne sütünde D vitamini düzeyi yetersizdir ve bebek için normalden fazla ve sadece anne sütü ile beslenme,
- Gebelik: Anne ve bebek sağlığı ve bebeğin kemik sağlığı için annenin D vitamini düzeyinin yeterli olması,
- Ciltte yetersiz D vitamini üretimi: Yaş ilerledikçe cildin D vitamini sentez fonksiyonunun azalması
D VİTAMİNİN VÜCUT SAĞLIĞINA ETKİSİ
İnce bağırsak, böbrekler ve kemik, D vitamininin direk etkilediği organlardır. Bu organlar da kemik gelişiminin temel işlevinde yer alırlar. Bu nedenle D vitamini iskelet sağlığını koruma da çok önemlidir. Fakat işlevi sadece bununla kalmayıp bağışıklık sistemi, tümör hücreleri, hipertansiyon ve diyabet gibi birçok riskli hastalığın önüne geçer.