Çocuğun normal veya yüksek zekâsına rağmen okuma ve yazmada anlamlı zorluk yaşaması, kelime körlüğü, özgül öğrenme veya yazma güçlüğü gibi terimlerle ifade edilir.
Bilgi işlemleme, motor beceriler ve çalışma belleğinde öğrencinin yeterliliğini kısıtlayan öğrenme aksaklıklarıdır. Böylece konuşma, okuma, heceleme, yazma, imla ve davranışlar gibi becerilerin hepsinde veya bazılarında sınırlamalara neden olur.
Disleksili çocuklar, uzun cümleler kurabilir, gelişmiş bir kelime dağarcığına ve çoğu normal IQ skorlarına sahip olduklarından dolayı onlarla konuşurken disleksili oldukları fark edilemeyebilir. Ancak konuşma dil becerileri ile yazma ve kurgu arasında belirgin bir fark vardır. Çoğu zaman bu çocuklar okulda, sınıfta yüksek sesle okuma veya tahtaya yazı yazmak için gönüllü olmaktan çekinirler. Zorlukları bir dizi sınıf etkinliği içinde daha belirgindir. Dislekside tipik olarak bildirilen bir davranış biçimi, kelimelerin veya harflerin ayna görüntüsünü görme özelliğidir: ör; b ve d harfini karıştırmaktadır.
DİSLEKSİYE SAHİP BİREY DAVRANIŞLARI
- Okunaksız el yazısı,
- Kalem tutmada zayıflık,
- Yazarken oransız boşluk bırakma,
- Kelime yazımında hata,
- Yetersiz paragraf bilgisi,
- Cümle kurmada yetersizlik,
- Dilbilgisi kurallarına uymadan yazma,
- Yanlış sözcük kullanımı,
- Yavaş yazma,
- Fikirlerini ifade edememe
- Ayna hâli yazma,
- Kelimeyi ters yazma
DİSLEKSİLİ ÇOCUKLARDA SIKLIKLA GÖRÜLEN DAVRANIŞLAR
- Merak
- Soru sormaya isteklilik
- Farklı yönden bakma yeteneği
- İyi mizah anlayışı
- Çok enerjik olmaları
- Güzel sanata ilgileri
- İyi müzik yetenekleri
Disleksili çocuklar dilsel alanlarda zayıf kalmalarına rağmen konuşsal ve yetenek alanlarında başarılıdırlar.
DİSLEKSİDE YAŞANAN ZORLUKLAR
Günlük organizasyon sorunları; bellek veya organizasyon becerileri ile bağlantılıdır. Bu çocuklar ve ebeveynleri, disleksi nedeni ile günlük zorlukları yaşarlar.
Harfler veya sayı gibi sembollerin işlenmesi ve manipülasyonu ile ilgili zorluklar; çoğunlukla akademik beceri ile ilişkilendirilir. Bunun nedeni sadece disleksi ile ilgili değil her türlü öğrenme zorluğu ile ilişkili olabilir. Ayrıca;
- Bellek
- Sıralama
- Zaman kavramları
- Oryantasyon
- Sağ-sol ayrımı
- Eş zamanlı aktivitelerin otomatikleştirilmesi ve yönetilmesi durumlarında da güçlük çekerler.
DİSLEKSİ TANI VE DEĞERLENDİRME
İlk olarak tıbbi değerlendirme ile öğrenmeyi etkileyen herhangi bir bedensel ya da psikiyatrik sorun olup olmadığı belirlenir. Psikolojik değerlendirme ile bilişsel, akademik ve nöropsikolojik süreçler incelenip, hangi alanlarda sorun olduğunun belirlenmesi amacıyla testler uygulanır. Aile değerlendirmesi ile ebeveyn tutumları, davranış ve beklentilerin, eşler arası sıkıntıların ve aile içi sorunların öğrenme güçlüğüne etki edip etmediği belirlenir. Yapılan değerlendirmeler doğrultusunda varılan sonuçlar ışığında uygun tedavi yöntemleri seçilir.